ΤΑΙΝΙΟΘΗΚΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ: Καυτά Νέα στον Ισπανικό Κινηματογράφο

Από τις πιο αγαπημένες εθνικές κινηματογραφίες του ελληνικού κοινού, ο ισπανικός κινηματογράφος –πάντοτε οξυδερκής και ανήσυχος- έχει την τιμητική του αυτή την εβδομάδα στην Ταινιοθήκη Θεσσαλονίκης, μέσα από το αφιέρωμα «Καυτά Νέα στον Ισπανικό Κινηματογράφο». Το αφιέρωμα πραγματοποιείται από την Πέμπτη 20 Νοεμβρίου έως και την Κυριακή 23 Νοεμβρίου 2014 στην αίθουσα Τάκης Κανελλόπουλος (Μουσείο Κινηματογράφου – Ταινιοθήκη Θεσσαλονίκης, Αποθήκη Α’, Λιμάνι), σε συνεργασία με την Πρεσβεία της Ισπανίας.

Οι ταινίες του αφιερώματος αφηγούνται ελκυστικές ανθρώπινες ιστορίες, αποκαλύπτουν μικρά και μεγάλα μυστικά που ξετυλίγονται σε ενδιαφέροντες καιρούς και συναρπάζουν το θεατή με την αφηγηματική δύναμη και την εικαστική δεινότητά τους. Πιο συγκεκριμένα, πρόκειται για τα φιλμ Ο Νότος του Βίκτορ Ερίθε (1983), Ο μικρός ταύρος του Λουίς Γκαρθία Μπερλάνγκα (1985), Η γλώσσα της πεταλούδας του Χοσέ Λουίς Κουέρδα (1999) και Μικρά μυστικά των Χοσέ Κορμπάτσο και Χουάν Κρουθ (2005).

Αξίζει να θυμηθούμε ότι:
Ο Νότος είναι μία από τις τρεις μεγάλου μήκους ταινίες –μαζί με Το πνεύμα του μελισσιού και Το όνειρο του φωτός- που γύρισε ο Βίκτορ Ερίθε μέσα στα 50 χρόνια της κινηματογραφικής πορείας του. Οι ταινίες αυτές καθιέρωσαν τον ισπανό δημιουργό ως έναν από τους σπουδαιότερους του παγκόσμιου σινεμά.
Η ταινία Η γλώσσα της πεταλούδας του Χοσέ Λουίς Κουέρδα απέσπασε έξι βραβεία Γκόγια (τα αντίστοιχα ισπανικά Όσκαρ) στις κατηγορίες καλύτερης ταινίας, σκηνοθεσίας, σεναρίου, μουσικής, καλλιτεχνικής διεύθυνσης και καλύτερης ερμηνείας πρωτοεμφανιζόμενου ηθοποιού.
Πώληση εισιτηρίων: Μουσείο Κινηματογράφου – Ταινιοθήκη Θεσσαλονίκης (Αποθήκη Α΄, Λιμάνι, τηλ. 2310-508.398, cinematheque@filmfestival.gr)
Τιμή εισιτηρίου: 4 ευρώ (γενική είσοδος), 3 ευρώ (για τα μέλη).
Κάρτα μέλους: 1 ευρώ.
Να σημειωθεί επίσης ότι κατά τη διάρκεια του αφιερώματος «Καυτά Νέα στον Ισπανικό Κινηματογράφο» (20 - 23 Νοεμβρίου 2014) θα πωλούνται σε προσφορά οι ακόλουθες εκδόσεις του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης:
«Βίκτορ Ερίκε» (Η έκδοση θα πωλείται 3,00 ευρώ, από 6,00 ευρώ)
«Ισπανικός κινηματογράφος για το νέο αιώνα: Η σύγχρονη ματιά»
(Η έκδοση θα πωλείται 2,00 ευρώ, από 4,00 ευρώ)
Πρόγραμμα προβολών του αφιερώματος:
Πέμπτη 20/11 - 18.30 Ο μικρός ταύρος - 21.00 Μικρά μυστικά
Παρασκευή 21/11 - 18.30 Ο Νότος - 21.00 Η γλώσσα της πεταλούδας
Σάββατο 22/11 - 18.30 Μικρά μυστικά - 21.00 Ο Νότος
Κυριακή 23/11 - 18.30 Η γλώσσα της πεταλούδας - 21.00 Ο μικρός ταύρος
Οι ταινίες αναλυτικά:
Ο Νότος, (Ισπανία, 1983). Σκηνοθεσία: Βίκτορ Ερίθε. Με τους: Έγχρωμη, 95΄.
Η «Γκαβιότα», ένα σπίτι στην κορυφή του οποίου στριφογυρίζει ένας ανεμοδείκτης, βρίσκεται στα προάστια μιας πόλης στο Βορρά της Ισπανίας. Εκεί ζουν ο Αγκουστίν, γιατρός και μάγος-ραβδοσκόπος, η γυναίκα του Τζούλια, μια δασκάλα που κουβαλάει τις πληγές του Εμφυλίου και η μικρή τους κόρη Εστρέγια. Η Εστρέγια περνά την παιδική της ηλικία καλλιεργώντας μέσα στο παιδικό της μυαλό την υποψία για την ύπαρξη ενός οικογενειακού μυστικού: την παρουσία μιας άλλης γυναίκας στη ζωή του αγαπημένου της πατέρα. Μεγαλώνοντας και φτάνοντας στην εφηβεία, η Εστρέγια μαθαίνει όλο και περισσότερα και η ζωή στην «Γκαβιότα» αρχίζει ν’ αλλάζει. Η ταινία ακολουθεί τα μονοπάτια της μνήμης των ηρώων της και κυρίως της μικρής Εστρέγια, η οποία με την παιδική της αφέλεια ανακαλύπτει μεγάλα μυστικά για τη ζωή.
Η απλότητα της αφήγησης του Ερίθε εμπλουτίζεται από μια σειρά υπέροχων κάδρων υψηλής εικαστικής ποιότητας, που είναι «λουσμένα» σ’ ένα εξαιρετικό φως. «...Ό,τι μου έρχεται να πω για την ταινία πρέπει να το ντύνω, αναπόφευκτα, μ’ ένα πέπλο θαυμασμού. Τι καταπληκτική συναισθηματική ένταση σε εικόνες που ποτέ δεν γίνονται εξεζητημένες ή υπεροπτικά ‘’καλλιτεχνικές’’! Πόσο ασυνήθιστα διεισδύει μέσα από έναν παιδικό καθρέφτη σ’ αυτό το βαθύτατο μυστήριο, το τόσο ξεχασμένο από τη σύγχρονη εποχή... Τι εξαίρετοι όλοι οι χαρακτήρες, από το θαυμάσιο ζευγάρι των πρωταγωνιστών, ως το γέρο-σερβιτόρο ή την ταμία του κινηματογράφου! Φτιαγμένη με ιμπρεσιονιστικές πινελιές, αποσπασματική λόγω της προδοσίας της μοίρας, αν θέλετε, αλλά και λόγω του ύφους και της αφηγηματικής πρόθεσης, το πρώτο και τελευταίο που μου έρχεται να πω για Το Νότο του Βίκτορ Ερίθε, είναι αυτό που μουρμούρισα βγαίνοντας από τον κινηματογράφο όταν την πρωτοείδα: Τι παρήγορα όμορφη! Τι ωραία ταινία!» (Απόσπασμα από το κείμενο του σπουδαίου ισπανού διανοούμενου Φερνάντο Σαβατέρ, το οποίο περιλαμβάνεται στη μονογραφία «Victor Erice» που εξέδωσε το 45ο ΦΚΘ το 2004, με την ευκαιρία του αναδρομικού αφιερώματος στον ισπανό σκηνοθέτη).
Το πνεύμα του μελισσιού (1973), Ο Νότος (1983), Το όνειρο του φωτός (1992): Με τρεις μόνο μεγάλου μήκους ταινίες μέσα σε 50 χρόνια κινηματογραφικής πορείας, αναγνωρισμένες οικουμενικά και ομόφωνα ως κινηματογραφικά αριστουργήματα, ο Βίκτορ Ερίθε, θεωρείται ένας από τους σπουδαιότερους δημιουργούς του παγκόσμιου σινεμά.

Ο μικρός ταύρος. (Ισπανία, 1985). Σκηνοθεσία: Λουίς Γκαρθία Μπερλάνγκα. Έγχρωμη, 122΄.
Η ταινία διαδραματίζεται κατά τη διάρκεια του Ισπανικού Εμφυλίου και διηγείται την ιστορία πέντε δημοκρατικών που αναλαμβάνουν να εισχωρήσουν στο διπλανό χωριό, το οποίο βρίσκεται στη ζώνη που ελέγχουν οι εθνικόφρονες οπαδοί του Φράνκο. Το σχέδιο είναι, κατά τη διάρκεια μιας τοπικής γιορτής, να κλέψουν ένα ταύρο, με σκοπό να τους χαλάσουν το γλέντι...
Χρησιμοποιώντας με ευρηματικότητα και πρωτοτυπία τις φόρμες της γκροτέσκ κωμωδίας και της καυστικής σάτιρας, με τραγελαφικές και απρόβλεπτες καταστάσεις, ο σπουδαίος Λουίς Γκαρθία Μπερλάνγκα, σχολιάζει με κατάμαυρο χιούμορ το κοινωνικό γίγνεσθαι και τις ατομικές συμπεριφορές και νοοτροπίες, σε μια σκοτεινή για την Ισπανία εποχή. Ο Μικρός ταύρος είναι μια ξεκαρδιστική ματιά πάνω στην τρέλα της διαμάχης δημοκρατικών-φρανκιστών, η οποία όμως ταυτόχρονα καταφέρνει, μέσα απ’ αυτό το ειρωνικό αλλά με πικρό κατακάθι βλέμμα, να θίξει καίρια, σοβαρά πολιτικά ζητήματα και να καταγράψει την ατομική σύγχυση και τον γενικότερο κοινωνικό αποπροσανατολισμό μιας χώρας σε κατάσταση εμφύλιου σπαραγμού.
Ο Λουίς Γκαρθία Μπερλάνγκα υπήρξε μια σημαντική προσωπικότητα και θεωρείται ένας από τους μεγάλους ανανεωτές του μεταπολεμικού ισπανικού κινηματογράφου. Του έχουν απονεμηθεί, μεταξύ άλλων, το Βραβείο Τεχνών «Πρίγκιπας της Αστούριας» το 1986, το Χρυσό Μετάλλιο Καλών Τεχνών το 1981 και το Εθνικό Βραβείο Κινηματογραφίας το 1980.

Η γλώσσα της πεταλούδας. Σκηνοθεσία: Χοσέ Λουίς Κουέρδα. Έγχρωμη, 96΄.
Βασισμένη σε τρία διηγήματα του Μανουέλ Ρίβας γραμμένα το 1996, η ταινία του Χοσέ Λουίς Κουέρδα, αφηγείται την ιστορία του Μόντσο, ενός οκτάχρονου αγοριού που στα τέλη του '36 πηγαίνει στο σχολείο ξεκινώντας τη θητεία του στη μάθηση και στη ζωή, με καθοδηγητή τον ιδιόρρυθμο δάσκαλό του. Το καλοκαίρι της ίδιας χρονιάς, αρχή του ισπανικού εμφυλίου πολέμου, οι αξίες και οι αρχές που ο δάσκαλος του έχει εμφυσήσει, θα ανατραπούν, καθώς θα παρακολουθήσει τον στραγγαλισμό της δημοκρατίας από το καθεστώς του Φράνκο και θα «υποστεί» μια βίαιη και τραυματική ενηλικίωση.
Μέσα από την αθώα παιδική ματιά του, εξαιρετικού στο ρόλο του νεαρού πρωταγωνιστή, Manuel Lozano, καθρεφτίζονται οι ταραγμένες σελίδες της απαρχής της εμφύλιας διαμάχης που θα καθορίσει με δραματικό τρόπο το πέρασμα του Μανουέλ, κατευθείαν από την παιδική ηλικία στα ταραγμένα τοπία της ενήλικης ζωής. Η εξαιρετική σκιαγράφηση της εποχής, η δύναμη των εικόνων, σε συνδυασμό με την θαυμάσια φωτογραφία, τη μουσική επένδυση της ταινίας και το αξιομνημόνευτο φινάλε, συνθέτουν ένα σπαρακτικό ύμνο στο τέλος της αθωότητας. Η εξαιρετική δημιουργία του Κουέρδα απέσπασε έξι βραβεία Γκόγια στις κατηγορίες καλύτερης ταινίας, σκηνοθεσίας, σεναρίου, μουσικής, καλλιτεχνικής διεύθυνσης και καλύτερης ερμηνείας πρωτοεμφανιζόμενου ηθοποιού, καθώς και το βραβείο καλύτερης ταινίας στο φεστιβάλ του Κλίβελαντ.

Μικρά μυστικά. (Ισπανία, 2005). Σκηνοθεσία: Χοσέ Κορμπάτσο & Χουάν Κρουθ. Έγχρωμη, 94΄.
Στο μπαρ του Λόλο, σε μια γειτονιά στα προάστια της Βαρκελώνης, διαπλέκονται οι ιστορίες καθημερινών ανθρώπων με «μικρά μυστικά». Μία ηλικιωμένη έμπορος ναρκωτικών, μία μέσης ηλικίας γυναίκα που ερωτεύεται έναν νεότερό της άνδρα, ένας κινέζος μάγειρας και ο απελπισμένος ιδιοκτήτης του μπαρ, συνθέτουν μία ελεγεία για τη ζωή, που περνά και χάνεται, ανάμεσα στο φως και στο σκοτάδι.
Κινηματογραφώντας εξαιρετικά την αστική περιφέρεια της Βαρκελώνης, αποκλείοντας από τις εικόνες τους το τουριστικό βλέμμα πάνω στην ισπανική μεγαλούπολη και παίζοντας ανάμεσα στο έξω (η απρόσωπη συνοικία της πόλης) και το μέσα (οι ασφυκτικοί χώροι των διαμερισμάτων), οι δύο ταλαντούχοι σκηνοθέτες διατηρούν αμείωτο το ενδιαφέρον της πλοκής, «κρατώντας» τα μυστικά των ηρώων. Η ταινία ουσιαστικά μιλά για τον φόβο της μοναξιάς και του θανάτου και την αδήριτη ανάγκη για επικοινωνία, αγάπη και έρωτα. Απέσπασε βραβείο Γκόγια πρωτοεμφανιζόμενου σκηνοθέτη, βραβείο σεναρίου στο Φεστιβάλ του Μόντρεαλ και βραβείο σκηνοθεσίας και γυναικείας ερμηνείας στο φεστιβάλ της Μάλαγα.