ΗΜΕΡΙΔΑ «ΕΔΩ ΕΞΩ»

17ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης – Εικόνες του 21ου Αιώνα

13-22 Μαρτίου 2015

Η ελληνική κρίση και οι προσπάθειες για την υποστήριξη ευπαθών κοινωνικών ομάδων τέθηκαν στο επίκεντρο της ημερίδας με τίτλο «Εδώ Έξω» που πραγματοποιήθηκε την Τετάρτη 19 Μαρτίου 2015, στο Ολύμπιον, στο πλαίσιο του 17ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης – Εικόνες του 21ου Αιώνα. Στο πάνελ των ομιλητών συμμετείχαν οι: Σπύρος Πέγκας (Αντιδήμαρχος Τουρισμού και Διεθνών Σχέσεων ως εκπρόσωπος του δήμου Θεσσαλονίκης, μέλος του ΔΣ του ΦΚΘ), Ελίζαμπετ Μαριάνοβιτς Κρόνβαλ και Μάρτα Νταουλιούτε (σκηνοθέτιδες του ντοκιμαντέρ Τεκμήριο της κρίσης: οδηγός επιβίωσης, που πραγματοποιεί διεθνή πρεμιέρα στο 17ο ΦΝΘ), Θέκλα Μαλάμου και Άννα Μαρία Κοσμόγλου (εκπρόσωπος του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος).

Η εκδήλωση άνοιξε με την προβολή του ομώνυμου ντοκιμαντέρ του Θωμά Κιάου, το οποίο δημιουργήθηκε με αφορμή την ολοκλήρωση του προγράμματος «Πρωτοβουλία ενάντια στην Κρίση» του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος. Πρόκειται για ένα έκτακτο πρόγραμμα δωρεών προς μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς στην Ελλάδα, ύψους €100 εκατομμυρίων ευρώ, που υλοποιήθηκε από το Ίδρυμα Νιάρχος την τελευταία τριετία. Μέσα από τα προγράμματα που υποστηρίχθηκαν, η πρωτοβουλία επιδίωξε να παράσχει άμεση ανακούφιση σε ευπαθείς κοινωνικές ομάδες και να συμβάλει στη δημιουργία των αναγκαίων προϋποθέσεων για ένα καλύτερο μέλλον. Μέσα σε δύο χρόνια, εγκρίθηκαν πάνω από 220 δωρεές, εκ των οποίων οι 180 περίπου ήταν στον τομέα της Κοινωνικής Πρόνοιας και της Υγείας και οι 38 στον τομέα της Παιδείας, της Τέχνης και του Πολιτισμού.

Στο ξεκίνημα της εκδήλωσης, ο διευθυντής του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης και ιδρυτής-διευθυντής του Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Δημήτρης Εϊπίδης, καλωσόρισε τους παρευρισκόμενους. «Το 17ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ οδεύει προς την πλήρωσή του. Ήταν μία πολύ καλή χρονιά, με αυξημένο κοινό και με πολύ καλές ταινίες», τόνισε ο κ. Εϊπίδης και πρόσθεσε: «Η πρωτοβουλία του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος είναι πολύ σημαντική και προσφέρει ελπίδα στην κοινωνία μας. Το ντοκιμαντέρ Εδώ Έξω περιγράφει την πρωτοβουλία αυτή ενάντια στην κρίση. Πρόκειται για ένα ζήτημα που μαστίζει όχι μόνο τη δική μας κοινωνία, αλλά έχει λάβει δραματικές διαστάσεις σε όλο τον κόσμο. Αυτό το διαπιστώνουμε κι από τα ντοκιμαντέρ που προβάλλονται στο δικό μας πρόγραμμα».

Αμέσως μετά, ακολούθησε η προβολή του ντοκιμαντέρ Εδώ Έξω του Θωμά Κιάου, το οποίο παρουσιάζει παραδείγματα 13 οργανισμών που υποστηρίχθηκαν στο πλαίσιο του έκτακτου αυτού προγράμματος του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος. Σε συνεργασία με τους δωρεοδόχους οργανισμούς, χρηματοδοτήθηκαν σε ολόκληρη τη χώρα προγράμματα για την καταπολέμηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού, για την υποστήριξη των υπερχρεωμένων νοικοκυριών και την παροχή σίτισης σε ευπαθείς ομάδες. Παράλληλα, υλοποιήθηκαν δράσεις για την αντιμετώπιση της ανεργίας μέσω υπηρεσιών απασχόλησης, για την παροχή προσωρινών καταλυμάτων και διασφάλισης στέγασης, για παροχή ολοκληρωμένων και δωρεάν υπηρεσιών υγείας, καθώς και για την προώθηση της υγιεινής διατροφής.

Μετά την προβολή της ταινίας, πραγματοποιήθηκε συζήτηση, την οποία συντόνισε η δημοσιογράφος και δημιουργός ντοκιμαντέρ Μάγια Τσόκλη. Όπως είπε η κ. Τσόκλη, «από τους πρώτους χώρους που συζητήθηκε η ελληνική κρίση στο ξεκίνημά της ακόμη, ήταν το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης. Σήμερα θα μιλήσουμε με ανθρώπους που έχουν κάνει προσπάθειες για την αντιμετώπιση της κρίσης».

Έπειτα, το λόγο πήραν οι Ελίζαμπετ Μαριάνοβιτς Κρόνβαλ και Μάρτα Νταουλιούτε, σκηνοθέτιδες του ντοκιμαντέρ Τεκμήριο της κρίσης: οδηγός επιβίωσης, που προβάλλεται στο 17ο ΦΝΘ. Απαντώντας στην ερώτηση γιατί ήρθε στην Ελλάδα μαζί με τη συνεργάτιδά της, προκειμένου να κάνουν ντοκιμαντέρ για την κρίση, η κ. Μαριάνοβιτς Κρόνβαλ επεσήμανε: «Μας ενδιέφερε να καταλάβουμε τι είναι η ελληνική κρίση. Δεν ήταν αποτέλεσμα μίας φυσικής καταστροφής, αλλά είχε οικονομικά αίτια. Την αφορμή μας έδωσε μία Σουηδή δημοσιογράφος που ζούσε ήδη στην Ελλάδα και με την οποία συνεργαστήκαμε στην ταινία. Επίσης, έναυσμα μάς έδωσε η εικόνα της Ελλάδας όπως παρουσιαζόταν στα σουηδικά ΜΜΕ, με αρνητικό τρόπο κυρίως, ότι δηλαδή οι Σουηδοί φορολογούμενοι πληρώνουν για τις συντάξεις στην Ελλάδα». Με τη σειρά της, η κ. Νταουλιούτε πρόσθεσε: «Τελικά, στην ταινία είδαμε τους παραλληλισμούς ανάμεσα στη Σουηδία και την Ελλάδα. Εντοπίσαμε φαινόμενα που παρουσιάζονται και στις δύο χώρες -αν και σε διαφορετική κλίμακα-, όπως για παράδειγμα η ανεργία. Κυρίως δεν θέλαμε να παρουσιάσουμε μία ‘’εξωτική’’ εικόνα της Ελλάδας, αλλά την πραγματικότητα».

Στη συνέχεια, ο Αντιδήμαρχος Τουρισμού και Δημοσίων Σχέσεων του Δήμου Θεσσαλονίκης Σπύρος Πέγκας, αναφέρθηκε στις δράσεις του Δήμου στο πλαίσιο της προσπάθειας για την αντιμετώπιση της κρίσης. Μεταξύ άλλων, ο κ. Πέγκας σημείωσε: «Κι εμείς, η διοίκηση Μπουτάρη, ήμασταν ουσιαστικά προϊόν της κρίσης. Αλλιώς, αν δεν υπήρχε η κρίση, δεν πιστεύω ότι θα άλλαζε η διοίκηση του Δήμου. Από την αρχή, λοιπόν και μέχρι σήμερα, αυτό που κάνουμε είναι μια διαχείριση κρίσης. Προτεραιότητά μας ήταν να συμμαζέψουμε την κατάσταση των οικονομικών, να σταματήσουν να ξοδεύονται αλόγιστα ποσά σε αχρείαστες πολυτέλειες. Κυρίως κινηθήκαμε σε συμπράξεις και συνεργασίες, όπως αυτή από το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος». Ο κ. Πέγκας συμπλήρωσε: «Η κοινωνική αλληλεγγύη είναι μία σημαντική παράμετρος του έργου του Δήμου. Προσπαθήσαμε να στήσουμε νέες κοινωνικές δομές, μόνιμες, όπως το υπνωτήριο αστέγων, τα συσσίτια που γίνονται και με τη βοήθεια της Εκκλησίας. Επόμενος στόχος είναι να μη μείνουμε μόνο στην καταπολέμηση κρίσης, αλλά να δημιουργήσουμε προοπτικές. Το εισόδημα που μπαίνει από τον τουρισμό να το διανείμουμε σε όσο γίνεται μεγαλύτερο πληθυσμό. Ενδεικτικό της κρίσης είναι ότι σήμερα προσφέρονται καθημερινά 7.500 συσσίτια στη Μητρόπολη Νεαπόλεως, ενώ το 2010 ήταν 1.300. Γι’ αυτά συνεργάζονται πάνω από 1.000 εθελοντές. Είναι εμφανές πάντως ότι για όλο αυτό το έργο δεν επαρκούν οι δομές των κρατικών φορέων και του δήμου».

Με τη σειρά της, η Θέκλα Μαλάμου, εκπρόσωπος της δράσης «Caravan Project», που υποστηρίχτηκε από το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, αναφέρθηκε σε αυτή την πρωτοβουλία. Στο πλαίσιο του ..., μία ομάδα από καλλιτέχνες ταξίδεψε σε επτά ελληνικές πόλεις, με δύο κυκλικές μογγολικές σκηνές και ένα αυτοκινούμενο τροχόσπιτο, καλώντας τον κόσμο από τις ντόπιες κοινωνίες να συμμετάσχει ενεργά σε μία σειρά από πολιτιστικές και εκπαιδευτικές δράσεις. Η κ. Μαλάμου εξήγησε σχετικά: «Ξεκινήσαμε πριν από τέσσερα χρόνια με στόχο να φέρουμε στο φως ανείπωτες ανθρώπινες ιστορίες. Συγκροτήσαμε μία ομάδα δημιουργών που με όχημα το ντοκιμαντέρ, τη φωτογραφία και την αφήγηση, ταξίδεψε σε όλη την Ελλάδα από τα Πομακοχώρια ως την Κρήτη και τη Μάνη ως το Άγιο Όρος. Ουσιαστικά φτιάξαμε μία κιβωτό ανθρώπινων ιστοριών. Όταν ξεκινήσαμε, κίνητρό μας ήταν η ανάγκη μας ως δημιουργών να αντισταθούμε στο ζοφερό σκηνικό της κρίσης φέρνοντας στο προσκήνιο ιστορίες ανθρώπων των οποίων οι ζωές δεν ορίζονται από την κρίση. Θελήσαμε να συμβάλουμε σε έναν επαναπροσδιορισμό του αξιακού συστήματος των ανθρώπων. Πρόκειται για απλούς και καθημερινούς ανθρώπους που ξεχωρίζουν, επειδή έχουν χαράξει ένα δικό τους μονοπάτι πάνω στο οποίο προχωρούν με αξιοπρέπεια».

Τη συζήτηση ολοκλήρωσε η Άννα Μαρία Κοσμόγλου, εκπρόσωπος του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, η οποία επισήμανε: «Στο Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος προσπαθήσαμε να βρούμε δράσεις που να παρέχουν άμεση ανακούφιση ή κοινωνικό όφελος στην ελληνική κοινωνία. Επιπλέον, μας απασχόλησε πώς όλο αυτό μπορεί να πάει ένα βήμα παραπέρα, να κινητοποιήσει και να εμπνεύσει τον κόσμο, έτσι ώστε οι δράσεις αυτές να βρουν υποστήριξη και μετά το πέρας της δωρεάς μας. Πρόκειται για μία γόνιμη φιλανθρωπία: πώς δηλαδή φυτεύεις έναν σπόρο στην κοινωνία για να αναπτυχθεί. Από τις δράσεις αυτές προκύπτουν πολλαπλασιαστικά οφέλη, πράγμα που φάνηκε στην καταγραφή την οποία έκανε μετά το πέρασμα των τριών χρόνων μία συμβουλευτική εταιρία που εξέτασε τα αποτελέσματα. Η δράση δεν σταματάει. Τώρα, κοιτώντας προς το μέλλον, προσπαθούμε να διαπιστώσουμε πώς μπορούμε με κάποιες ενέργειες να δούμε αποτέλεσμα με μεγαλύτερο όφελος. Ουσιαστικά, μέσα από την κρίση προκύπτει και το θετικό, δηλαδή όλες αυτές οι προσπάθειες ανθρώπων να βοηθήσουν».

Να σημειωθεί ότι οι κυριότερες κατηγορίες των τελικών επωφελούμενων της «Πρωτοβουλίας Ενάντια στην Κρίση» αφορούν παιδιά και νέους (περίπου 190.000), ενήλικες (περίπου 170.000) και οικογένειες (περίπου 23.000), ενώ οι υπόλοιπες κατηγορίες περιλαμβάνουν άτομα τρίτης ηλικίας, πρόσφυγες-αλλοδαπούς, άτομα με αναπηρία, ανίατες ασθένειες ή εθισμό.

17ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης –

Εικόνες του 21ου Αιώνα

13-22 Μαρτίου 2015

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΥΠΟΥ

ΙΚΑΡΙΑ / MIA ΠΥΡΗΝΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ /
ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΜΑΣ, ΜΟΝΟ ΚΑΜΕΝΗ ΓΗ

Συνέντευξη Τύπου παραχώρησαν την Πέμπτη 19 Μαρτίου 2015, στο πλαίσιο του 17ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, οι σκηνοθέτες Ντελφίν Φεντορόφ (Μετά από μας, μόνο καμένη γη), Αρνό Γκαϊγιάρ (Ικαρία) και Ματέο Γκαλιάρντι (Μια πυρηνική ιστορία).

Αρχικά, τον λόγο πήρε η Ντελφίν Φεντορόφ το ντοκιμαντέρ της οποίας Μετά από μας, μόνο καμένη γη, εστιάζει στο χωριό Ντιτιάτκι και τους κατοίκους του που βίωσαν μια από τις μεγαλύτερες οικολογικές καταστροφές, την πυρηνική έκρηξη του Τσερνόμπιλ τον Απρίλιο του 1986, και αρνήθηκαν να ενσωματωθούν σε μια ζώνη αποκλεισμού, συνεχίζοντας να ζουν στη γη τους, με τις παραδόσεις και τις ιστορίες της. «Πέρασα πολύ χρόνο με τους ανθρώπους αυτούς, περίπου έξι χρόνια. Κατά τη διάρκεια των πρώτων δύο ετών δεν είχα υλικό, δεν είχα κάμερα. Ήταν πολύ σημαντικό για μένα και για όλη την ομάδα μας να καταλάβουν οι κάτοικοι του χωριού το λόγο για τον οποίο βρισκόμασταν εκεί και να μας αποδεχθούν. Οι άνθρωποι αυτοί καταστράφηκαν -κατά κάποιο τρόπο- πολύ περισσότερο λόγω των δημοσιογράφων και των ΜΜΕ που τους παρουσίαζαν ως τρελούς επειδή συνέχιζαν να ζουν σε αυτή την περιοχή», ανέφερε η σκηνοθέτιδα. Η ίδια πρόσθεσε: «Η καταστροφή του τόπου ήταν διάχυτη από την πρώτη ματιά, αλλά οι κάτοικοι δεν ήθελαν να μιλούν συνέχεια γι’ αυτή. Η πρώτη τους αντίδραση όταν έμαθαν ότι δεν είμαι δημοσιογράφος, ήταν να με ρωτήσουν αν ήθελα να δω τους αρρώστους και τους ανθρώπους με τερατογενέσεις. ‘’Φυσικά όχι’’, απάντησα. Ήθελα να καταγράψω την καθημερινότητα τους και να διερευνήσω το γεγονός ότι η ζωή συνεχίζεται. Να δω τι συνέβη μετά την καταστροφή». Στο ντοκιμαντέρ εμφανίζονται τόσο οι ηλικιωμένοι μόνιμοι κάτοικοι όσο και οι νέοι άνθρωποι που επισκέπτονται το χωριό τις περιόδους των εορτών. «Οι ηλικιωμένοι είναι το σύμβολο της μνήμης και οι νέοι είναι κατά κάποιο τρόπο για μένα ένας καθρέφτης. Ήταν κάπως σαν κι εμένα, ταυτιζόμουν μαζί τους. Μέσα σε αυτά τα έξι χρόνια που βρισκόμουν εκεί δημιουργήσαμε με τους κατοίκους πολύ ισχυρούς δεσμούς. Οι άνθρωποι αυτοί, που καταστράφηκαν από τον Τύπο και τον τρόπο που τους προέβαλλε, ίσως ήταν πιο συνειδητοποιημένοι για τον κίνδυνο της έκθεσης του εαυτού τους», επεσήμανε χαρακτηριστικά η σκηνοθέτιδα.

Στη συνέχεια, το λόγο πήρε ο Αρνό Γκαϊγιάρ ο οποίος στο ντοκιμαντέρ του Ικαρία ακολουθεί μια ομάδα κατοίκων του νησιού που προσπαθούν με κάθε τρόπο να σώσουν το νοσοκομείο της περιοχής. «Η όλη ιστορία ξεκίνησε από την Κάλυμνο την περίοδο 2010-2011, όπου συνάντησα ανθρώπους πολύ ενθουσιώδεις και δοσμένους σε αυτό που έκαναν –τόσο καθηγητές όσο και γιατρούς-, παρά το γεγονός ότι οι μισθοί τους είχαν υποστεί τεράστιες περικοπές και οι ορίζοντές τους για το μέλλον είχαν αλλάξει δραματικά. Παρόλα αυτά, ήταν γενναιόδωροι και φύτευαν τους ‘’σπόρους’’ για την επόμενη γενιά ως καθηγητές, ενώ ως γιατροί πάλευαν να διασώσουν την ποιότητα ζωής των ανθρώπων. Με εντυπωσίασαν και θέλησα να κάνω μια ταινία για αυτούς, εστιάζοντας στον αγώνα τους. Τότε ένας καθηγητής μου είπε ότι πρέπει να επισκεφτώ την Ικαρία, εξαιτίας της ιστορίας της, του τρόπου με τον οποίοι οι άνθρωποι αλληλεπιδρούν, αλλά και του τρόπου με τον οποίο είναι οργανωμένη η κοινωνία τους. Πήγα λοιπόν στην Ικαρία και την πρώτη μέρα, σαν από θαύμα, συνάντησα τους γιατρούς που ηγούνταν του αγώνα των κατοίκων της περιοχής για να μην συγχωνευθεί το τοπικό νοσοκομείο με αυτό της Σάμου. Πίστεψα σε αυτούς τους ανθρώπους και αποφάσισα να κάνω ντοκιμαντέρ για αυτούς. Για τις ανάγκες των γυρισμάτων, πέρασα μαζί τους τέσσερις με πέντε μήνες, υπό διαφορετικές συνθήκες, τόσο στην Ικαρία όσο και σε διαδήλωση στην Αθήνα», εξήγησε ο σκηνοθέτης. Επιπλέον, ο ίδιος επεσήμανε: «Ξέρω την Ελλάδα καλά και ξέρω ότι υπάρχει και χειμώνας στην Ελλάδα. Γι’ αυτό και δεν ήθελα να δείξω την Ικαρία ως ένα όμορφο μέρος για το καλοκαίρι. Με γοήτευσαν πάρα πολύ οι χαρακτήρες και ο αγώνας τους και επομένως δεν με συνεπήρε η ‘’καρτποσταλική’’ πτυχή του νησιού. Στις δύο προβολές του ντοκιμαντέρ εδώ στο Φεστιβάλ της Θεσσαλονίκης είχα την ευχάριστη έκπληξη να δω και την ιατρική ομάδα της ταινίας, που μου μετέφερε ότι το νοσοκομείο δεν έχει συγχωνευθεί, δεν έχει κλείσει, ότι κάποιοι άνθρωποι συνεχίζουν να δουλεύουν εκεί και να σώζουν ανθρώπους».

Το ντοκιμαντέρ Μια πυρηνική ιστορία του Ματέο Γκαλιάρντι εστιάζει στο δυστύχημα που συνέβη στην ενεργειακή μονάδα Νταΐτσι της Φουκουσίμα. Η ιστορία εκτυλίσσεται μέσα από τα μάτια του ιταλού δημοσιογράφου Πίο Ντ’Εμίλια, ο οποίος μαζί με μια ομάδα ξένων δημοσιογράφων απέκτησε πρόσβαση στην ενεργειακή μονάδα, καθώς και μέσα από ιαπωνικά κινούμενα σχέδια, που συμπληρώνουν την ιστορία. «Η ιδέα ήταν να κάνω ένα πολύ διαφορετικό ντοκιμαντέρ για τη Φουκουσίμα. Ήθελα να προσεγγίσω το γεγονός και να αφηγηθώ το δράμα μέσα από δύο τρόπους: καταρχάς, μέσα από τα ..., όπως τα αποκαλώ, με στόχο η ιστορία να περάσει μέσα από αυτά, σαν τη διαδικασία της σχάσης μέσα στον πυρηνικό αντιδραστήρα. Το θέμα είναι πολύ σκληρό και δεν αφορά πολλούς ανθρώπους. Δεν ενδιαφέρονται όλοι για πυρηνικά ατυχήματα, δεν ζουν όλοι κοντά σε πυρηνικά εργοστάσια. Επίσης, ήθελα να δημιουργήσω κάτι που θα αγγίζει το ευρύτερο κοινό με ένα κινηματογραφικό τρόπο κι όχι τον κλασικό ντοκιμαντερίστικο. Ήταν πολύ δύσκολο για μένα να κατανοήσω τα πραγματικά γεγονότα και να αποφύγω τις εύκολες λύσεις. Με την ομάδα μου προσπαθήσαμε να δημιουργήσουμε ένα αντικειμενικό ντοκιμαντέρ για την καταστροφή της Φουκουσίμα», τόνισε ο σκηνοθέτης. Ταυτόχρονα, το ντοκιμαντέρ καταγράφει την ιστορία του δημοσιογράφου Πίο ντ’Εμίλια. «Ένιωσα την ανάγκη να κάνω κάτι πιο ολοκληρωμένο, ανθρώπινο και προσωπικό. Ο Πίο ήταν το βασικό μου εργαλείο, αλλά επίσης και ένας πολύ καλός δημοσιογράφος. Η ιδέα να αφηγηθούμε την ιστορία της Φουκουσίμα μέσα από τα μάτια ενός ανθρώπου που ήταν δημοσιογράφος, ήταν πολύ γοητευτική για μένα», δήλωσε ο σκηνοθέτης. Πώς αντιμετωπίζουν τώρα οι κάτοικοι της περιοχής το θέμα; Εκφράζουν τη λύπη τους; Σε αυτά τα ερωτήματα, ο δημιουργός υπογράμμισε: «Δεν είναι άνθρωποι που εκφράζονται ή κλαίνε. Το πρόβλημά τους τώρα δεν είναι η καταστροφή των πόλεων, αλλά το κοινωνικό ζήτημα που αντιμετωπίζουν οι πρόσφυγες. Οι περισσότεροι εξακολουθούν να ζουν σε προσφυγικές κατοικίες. Επίσης, αυτή η χώρα χτυπήθηκε όχι τόσο από τη ραδιενέργεια, αλλά από τις ψυχολογικές συνέπειες του να υπάρχει ένας πυρηνικός σταθμός που εξακολουθεί να δημιουργεί απόβλητα. Είναι ένας καθημερινός αγώνας εναντίον αυτού του τέρατος. Αποτελεί πρόβλημα όλων, του συνόλου της ανθρωπότητας και της αλλαγής που επήλθε στον τρόπο που βλέπει η Ιαπωνία την πυρηνική ενέργεια, καθώς και στις μητέρες που ανησυχούν για το μέλλον των παιδιών τους».

17ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης –

Εικόνες του 21ου Αιώνα

13-22 Μαρτίου 2015

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΥΠΟΥ

ΕΞΩΤΙΚΑ, ΕΡΩΤΙΚΑ ΚΤΛ / ΟΙ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΕΣ /

ΚΑΘΕ ΠΡΟΣΩΠΟ ΕΧΕΙ ΟΝΟΜΑ / Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΤΗΣ ΠΛΑΤΕΙΑΣ

Συνέντευξη Τύπου παραχώρησαν την Πέμπτη 19 Μαρτίου 2015, στο πλαίσιο του 17ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, οι σκηνοθέτες Ευαγγελία Κρανιώτη (Εξωτικά, ερωτικά κτλ), Μαξιμίλιαν Χάσλμπεργκερ (Οι ανθρωπιστές), Μάγκνους Γκέρτεν (Κάθε πρόσωπο έχει όνομα) και Κάσπερ Φερκάικ (Ο άνθρωπος της πλατείας).

Το λόγο πήρε αρχικά ο Μάγκνους Γκέρτεν, ο οποίος στην ταινία του Κάθε πρόσωπο έχει όνομα αφηγείται τις ιστορίες επιζώντων του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου οι οποίοι ανακαλύπτουν ξανά τους εαυτούς τους μέσα από αρχειακό υλικό της περιόδου, κατά την απελευθέρωσή τους από τα γερμανικά στρατόπεδα. Ο σκηνοθέτης τόνισε πως η ιδέα για το ντοκιμαντέρ προέκυψε κατά τη διάρκεια της προώθησης της προηγούμενης ταινίας του με τίτλο Harbour of Hope, η οποία αφηγείται τις ιστορίες τριών ανθρώπων που επέζησαν από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης και έφτασαν στο λιμάνι του Μάλμε στη Σουηδία, όπου έκαναν μια νέα αρχή στη ζωή τους. «Ταξιδεύοντας πολύ για την προώθηση του εν λόγω ντοκιμαντέρ και συναντώντας διαφορετικές αντιδράσεις από το κοινό, ένα βράδυ μετά από μια προβολή μια ηλικιωμένη κυρία μου είπε πως αναγνώρισε τον εαυτό της ως παιδί σε μια ασπρόμαυρη φωτογραφία που εμφανίστηκε στην ταινία. Αυτό ήταν το έναυσμα», είπε ο δημιουργός. Και πρόσθεσε: «Από εκεί που μου φαινόταν αδύνατο να βρεθούν άνθρωποι από ένα αρχειακό υλικό σχεδόν 70 ετών, η τηλεοπτική προβολή του προηγούμενου ντοκιμαντέρ έφερε κοντά μας κι άλλα άτομα, τα οποία έγιναν πρωταγωνιστές του Κάθε πρόσωπο έχει όνομα». Σε ερώτηση για το εάν το ντοκιμαντέρ του διαθέτει προσωπικά στοιχεία, ο σκηνοθέτης ανέφερε χαρακτηριστικά: «Εφόσον καταπιάνομαι με τόσο σκληρές και συγκινητικές ιστορίες, ως άνθρωπος και ντοκιμαντερίστας, θεωρώ τιμή μου να μείνω, να δω την ταινία και να κλάψω μαζί με τους θεατές, πόσω μάλλον όταν οι ίδιοι είναι πρωταγωνιστές».

Μακριά από την Ευρώπη, με φόντο τις Ηνωμένες Πολιτείες, το ντοκιμαντέρ Ο άνθρωπος της πλατείας του Κάσπερ Φερκάικ εστιάζει στον Ρόμπερτ Γκρόντεν, έναν άνθρωπο που υπήρξε αυτόπτης μάρτυρας της δολοφονίας του Τζον Κένεντι. Ο Γκρόντεν έχει έκτοτε αφιερώσει την ζωή του στην αναζήτηση της αλήθειας που κρύβεται πίσω από τη δολοφονία, μέσα από θεωρίες συνωμοσίας και όχι μόνο. Με αφορμή αυτή την πληροφορία, ο σκηνοθέτης αναφέρθηκε στο πόσο εμμονικό μπορεί να γίνει κάτι τέτοιο: «Αναρωτιέται κανείς αν είναι όντως θέμα χαρακτήρα μια τέτοια εμμονή. Όταν ξεκίνησα να κάνω την ταινία, αναρωτήθηκα αν θα μπορούσα να αποτυπώσω αυτή την εμμονή του ήρωά μου. Η στιγμή της δολοφονίας ήταν μια στιγμή για την οποία ενδιαφέρθηκαν πολλοί, γιατί είχαν την αίσθηση ότι έχασαν κάτι πολύ προσωπικό τους εκείνη την ημέρα, ήταν κάτι που δεν ήθελαν να το αφήσουν να φύγει. Το ίδιο συνέβη και στον Γκρόντεν, ο οποίος έχει παραμείνει σε εκείνη την ημέρα του 1963». Ο κ. Φερκάικ πρόσθεσε αναφορικά με τον πρωταγωνιστή του ντοκιμαντέρ: «Δεν ήθελα να κάνω μια ταινία για τις θεωρίες συνωμοσίας, δεν είναι αυτό το ζητούμενο στην υπόθεση του Γκρόντεν. Η ζωή του καταστράφηκε από αυτό το συμβάν, αφού προσπάθησε να πιαστεί από κάτι που ήταν πολύ μεγαλύτερο από τον ίδιο». Απαντώντας σε ερώτηση για το πόσο εύκολο ήταν να προσεγγιστεί ένας τέτοιος χαρακτήρας, ο σκηνοθέτης υπογράμμισε: «Ο Γκρόντεν είναι κάτι σαν ζωντανός θρύλος. Την περίοδο της δολοφονίας του Κένεντι, όταν η κυβέρνηση στην Αμερική άλλαζε και ο κόσμος ένιωθε ότι τους έκρυβε κάτι, ο Γκρόντεν έδωσε στον λαό αυτό που ζητούσε: πληροφορίες για την δολοφονία και την υπόθεση Κένεντι, με αποτέλεσμα να αποσπάσει την προσοχή του κοινού. Εγώ τον πλησίασα τονίζοντας ότι θέλω να επικεντρωθώ σε εκείνον, κάτι που μέχρι τώρα κανείς δεν είχε νιώσει την ανάγκη να κάνει».

Στη συνέχεια, το λόγο πήρε η Ευαγγελία Κρανιώτη, η οποία μίλησε για το ντοκιμαντέρ της Εξωτικά, ερωτικά κτλ., το οποίο αναφέρεται στα εφήμερα πάθη γυναικών και ναυτικών. Η σκηνοθέτιδα, η οποία για τις ανάγκες των γυρισμάτων βρέθηκε ως μοναδική γυναίκα μέσα σε πλοία με ανδρικό πλήρωμα, μίλησε για την εμπειρία της: «Το να θέλω να μπω σε ένα πλοίο δεν ήταν κάτι που συνέβη αυτόματα. Όλο αυτό ξεκίνησε από μια έκθεση φωτογραφίας που είχα κάνει και αφορούσε σε φωτογραφίες ναυτών με πόρνες, ακόμη και παλιότερες που χρονολογούνταν το 1960. Έπειτα, μου γεννήθηκε η ανάγκη να αξιοποιηθεί ή να μεγαλώσει το ήδη υπάρχον αρχειακό υλικό. Κάπως έτσι βρέθηκα σε ένα πλοίο, μετά τα πλοία έγιναν πολλά, και ήμουν έτοιμη να ζήσω αυτήν την εμπειρία, με αρκετές εντάσεις αλλά και στιγμές μοναξιάς». Σε ερώτηση για το πότε αποφάσισε να κάνει ταινία ένα θέμα το οποίο συγκέντρωνε για καιρό σε φωτογραφίες, η κ. Κρανιώτη εξήγησε: «Μόνο όταν βρήκα τον πρωταγωνιστή μου σε ένα πλοίο, εμπνεύστηκα να κάνω μια ταινία που θα ακολουθούσε μια γραμμική αφήγηση, που θα ήταν ένας διάλογος του καλλιτέχνη με την δουλειά του σε ένα άλλο επίπεδο». Απαντώντας σε ερώτηση για το εάν οι ναυτικοί ζουν σε έναν ρομαντικό κόσμο, η σκηνοθέτιδα τόνισε: «Αν και δεν βρισκόμαστε στον κόσμο του Νίκου Καββαδία, οι ναυτικοί μπορούν ακόμη και σήμερα να βιώσουν αντικειμενικά τη συνθήκη του να ζουν παράλληλες ζωές με διαφορετικούς, κάθε φορά, έρωτες».

Ολοκληρώνοντας τη συνέντευξη Τύπου, ο Μαξιμίλιαν Χάσλμπεργκερ μίλησε για το ντοκιμαντέρ του Οι ανθρωπιστές, το οποίο καταρρίπτει τα κοινωνικά ταμπού που αφορούν στη σεξουαλικότητα ανθρώπων με αναπηρία. Ο σκηνοθέτης επεσήμανε σχετικά: «Από την αρχή, επειδή η ταινία συνδυάζει το ντοκιμαντέρ με την μυθοπλασία κάτω από την θεματική της αναπηρίας και της σεξουαλικότητας, ήταν πρόθεσή μου να υπάρξει μια διαλεκτική σχέση με αυτή την κατηγορία ανθρώπων, που συχνά πέφτουν θύματα διακρίσεων». Αναφερόμενος στο κατά πόσο το ντοκιμαντέρ του ισορροπεί ανάμεσα στη φαντασία και την πραγματικότητα, ο δημιουργός σημείωσε: «Πιστεύω ότι οι άνθρωποι βρισκόμαστε μέσα σε μια ‘’δίνη’’ που ισορροπεί μεταξύ φαντασίας και πραγματικότητας. Όσο καιρό εργάζομαι στο χώρο του ντοκιμαντέρ, παρατηρώ ότι υπάρχουν συζητήσεις για την αυθεντικότητα και την πραγματικότητα, καθώς και πεπαλαιωμένες απόψεις για το τι τελικά μπορεί να κάνει ένα ντοκιμαντέρ. Και δεν έχει σημασία τι είναι αλήθεια και τι είναι ψέμα, καθώς οι καθημερινές συνθήκες μας αναγκάζουν να υποκρινόμαστε συνεχώς. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το γεγονός πως όταν το κοινό δει μια κάμερα, στρέφεται κατευθείαν σε αυτή». Σε ερώτηση για το πώς αποφάσισε να μιλήσει για τη σχέση μεταξύ σεξουαλικότητας και αναπηρίας, ζήτημα που κάποτε θεωρούνταν ταμπού, ο κ. Χάσλμπεργκερ υπογράμμισε: «Ο κόσμος, ειδικά στις δυτικές κοινωνίες αλλάζει άποψη πάνω σε αυτό το ζήτημα. Σιγά σιγά, αλλά σταδιακά σημειώνεται πρόοδος, γι’ αυτό και κάθε κίνηση προς αυτή την κατεύθυνση –ακόμη και αυτό το ντοκιμαντέρ- είναι ένα βήμα παραπάνω».