ΖΩΝΤΑΝΟ ΣΙΝΕΜΑ - ΜΕΤΡΟ ΠΑΝΤΩΝ, ΚΑΙ ΜΙΑ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

7^ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης – Εικόνες του 21^ου Αιώνα

13 - 22 Μαρτίου 2015

Μια ξεχωριστή κινηματογραφική εμπειρία είχαν την ευκαιρία να ζήσουν οι θεατές του 17^ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης – Εικόνες του 21^ου Αιώνα, μέσα από την εκδήλωση «Μέτρο Πάντων», που πραγματοποιήθηκε την Κυριακή 15 Μαρτίου 2015 στις 20:30, στο κατάμεστο Ολύμπιον, σε συνεργασία με την Πρεσβεία των ΗΠΑ.

Η ταινία «Μέτρο Πάντων» του Σαμ Γκριν προβλήθηκε με τον σκηνοθέτη να κάνει ταυτόχρονη αφήγηση επί σκηνής, καθώς και με συνοδεία ζωντανής μουσικής από την εξαμελή ορχήστρα, σχήμα αναγνωρισμένο για την εξαιρετική μίξη κλασικής και ποπ μουσικής. Ο αμερικανός δημιουργός, ο οποίος ήταν υποψήφιος το 2004 για Όσκαρ με το ντοκιμαντέρ του, αποκαλεί το συγκεκριμένο είδος δράσης «ζωντανό ντοκιμαντέρ». Σε αυτό, αναδομεί τα στοιχεία μιας ταινίας τεκμηρίωσης και τα επαναπροσδιορίζει ως ζωντανή εμφάνιση, κάτι που ο ίδιος κατατάσσει ανάμεσα στην ..., τον κινηματογράφο και τη διάλεξη. Ο κινηματογραφιστής έχει ήδη παρουσιάσει και άλλα «ζωντανά ντοκιμαντέρ», μεταξύ των οποίων... με μουσική από το γνωστό συγκρότημα.

Το ντοκιμαντέρ Μέτρο Πάντων, το οποίο παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στο Φεστιβάλ Σάντανς 2014, αντλεί το θέμα του από το Βιβλίο Ρεκόρ Γκίνες, την περίφημη εκδοτική σειρά που άρχισε να κυκλοφορεί το 1955 με πρωτοβουλία μιας εταιρίας παρασκευής μπίρας. Τα πρώτα βιβλία της σειράς έγραψαν τα δίδυμα αδέρφια Μακ Γουίρτερ. Ο σκηνοθέτης Σαμ Γκριν έχει αντλήσει «χαλαρή έμπνευση» από το βιβλίο Γκίνες, που τον συνάρπαζε από μικρό, όπως αφηγήθηκε ο ίδιος στην προβολή. «Είναι ένα βιβλίο γεμάτο μυστήριο, χιούμορ και ανθρώπινη τρέλα», ανέφερε χαρακτηριστικά. Το φιλμ παρουσιάζει στοιχεία από τις ζωές διαφόρων κατόχων ρεκόρ. «Ποιος είναι ο λόγος που μας ασκεί έλξη η καταγραφή όλων αυτών των ρεκόρ;», διερωτήθηκε ο σκηνοθέτης. «Αναρωτιέμαι αν παρουσιάζουν την ανθρώπινη πρόοδο, καθώς ο κόσμος προχωρά ασταμάτητα», συμπλήρωσε ο ίδιος.

Ανάμεσα στους κατόχους ρεκόρ που εμφανίζονται στην ταινία είναι και ο για χρόνια ψηλότερος άνθρωπος στον κόσμο (ένας άντρας ύψους 2.36 μ. από τη Μογγολία), που έχασε πρόσφατα το ρεκόρ, κατάφερε όμως να σώσει ένα δελφίνι χάρη στα μακριά χέρια του. Επίσης, στο φιλμ παρουσιάζονται ο γηραιότερος ζωντανός οργανισμός στη γη (ένα 5.000 ετών πεύκο στη Νότια Καλιφόρνια), η γυναίκα με το μεγαλύτερο όνομα, ο γηραιότερος άνθρωπος στον κόσμο (ρεκόρ που αλλάζει διαρκώς), ο άνθρωπος που χτυπήθηκε τις περισσότερες φορές (επτά) από κεραυνό και επέζησε, αλλά και η γυναίκα με τα μακρύτερα νύχια.

Κάποια ρεκόρ είναι εντυπωσιακά επιτεύγματα: για παράδειγμα, στο πιο ήσυχο μέρος στον κόσμο (ένας ανηχωικός θάλαμος στο εργαστήριο στη Μινεσότα), ο ήχος φτάνει τα μείον 13. Άλλα ρεκόρ, πάλι, είναι κάπως άχαρα κι ανούσια, σύμφωνα με τον σκηνοθέτη, όπως π.χ. η απομνημόνευση των ψηφίων του αριθμού «π». Το ρεκόρ αυτό κατέχει ένας Κινέζος, που κατάφερε να απομνημονεύσει με ακρίβεια 67.891, πριν κάνει το λάθος. Κι επίσης, υπάρχουν ρεκόρ που δεν έχουν καμία απολύτως εξήγηση: τέτοια είναι η περίπτωση του Μαρκ Κόβερτ, που έχει το ρεκόρ του μεγαλύτερου σερί τρεξίματος. Τρέχει από το 1968, κάθε μέρα, τουλάχιστον ένα μίλι την ημέρα. Μέχρι σήμερα δεν έχει χάσει ούτε μία μέρα. Γιατί; Ούτε ο ίδιος ξέρει, όπως λέει στην ταινία.

Όπως ανέφερε ο Σαμ Γκριν στην προβολή, το Βιβλίο Γκίνες τα τελευταία χρόνια δεν είναι αυτό που ήταν. Παρότι οι εκδότες προσπάθησαν να το κάνουν πιο φανταχτερό (η τελευταία έκδοση κυκλοφόρησε και σε τρισδιάστατη βερσιόν), το βιβλίο έχει χάσει την απήχησή του λόγω του διαδικτύου. Τα γεγονότα τρέχουν γρήγορα, τα ρεκόρ καταρρίπτονται ταχύτατα και τα βιβλία Γκίνες έχουν αρχίσει να θεωρούνται ξεπερασμένα. Παλαιότερες εκδόσεις τους πωλούνται στο ... για μόλις ένα δολάριο. Στοχαστικό, συγκινητικό, αλλά και με χιούμορ, το φιλμ του Σαμ Γκριν θέτει προβληματισμούς για το πέρασμα του χρόνου, το σύντομο του ανθρώπινου βίου και την έννοια του τυχαίου, συνδέοντάς αυτά τα θέματα με την ιδέα των ρεκόρ και την ταχύτητα με την οποία αλλάζουν.

Σε ένα από τα τελευταία πλάνα του φιλμ εμφανίζεται η «Χλωμή Μπλε Κουκκίδα», μια φωτογραφία της Γης που τραβήχτηκε το 1990 από το ... από απόσταση ρεκόρ, δείχνοντας αμυδρά τον πλανήτη μας μέσα στο αχανές διάστημα. Μετά από αίτημα του Αμερικανού αστρονόμου Καρλ Σαγκάν, το Voyager, καθώς εγκατέλειπε το ηλιακό μας σύστημα, έστρεψε για μια τελευταία φορά την κάμερα προς τη Γη, τραβώντας την περίφημη φωτογραφία. «Ένας κόκκος σκόνης που λούζεται από μια ηλιαχτίδα», όπως περιέγραψε την εικόνα ο Καρλ Σαγκάν.

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΥΠΟΥ

ΠΟΡΤΡΕΤΑ ΜΙΑΣ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ / ΜΕ ΛΕΝΕ ΚΟΥΜΠΑ /
ΕΙΜΑΙ ΕΠΙΣΚΕΠΤΡΙΑ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΣΑΣ

Συνέντευξη Τύπου παραχώρησαν τη Δευτέρα 16 Μαρτίου 2015, στο πλαίσιο του 17^ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, οι σκηνοθέτες Αλίσια Καλδερόν Τόρες (Πορτρέτα μιας αναζήτησης), Όσε Σβένχαϊμ Ντρίβενες (Με λένε Κούμπα) και Μιγκέλ Σιλβέιρα (Είμαι επισκέπτρια στον κόσμο σας).

Το λόγο πήρε αρχικά ο Μιγκέλ Σιλβέιρα, ο οποίος στο ντοκιμαντέρ Είμαι επισκέπτρια στον κόσμο σας, αφηγείται την ιστορία της Ρεμπέκα Μπάμπκοκ, που σε ηλικία 25 ετών διαγνώστηκε με κληρονομικό καρκίνο του παχέος εντέρου. «Με τη Ρεμπέκα ήμασταν καλοί φίλοι από τη σχολή κινηματογράφου όπου φοιτούσαμε. Το πιο ενδιαφέρον στην ιστορία της ήταν ότι προσπάθησε να επινοήσει ένα νέο εαυτό, για να αρχίσει να ξαναζεί μια πιο φυσιολογική ζωή κι αυτό αντικατοπτριζόταν και στη μεταξύ μας σχέση», ανέφερε σχετικά ο σκηνοθέτης. Μιλώντας για τις αντιδράσεις των θεατών στο ντοκιμαντέρ, δεδομένου ότι το ζήτημα του καρκίνου εξακολουθεί να είναι ταμπού, ο κ. Σιλβέιρα είπε εν προκειμένω ότι οι αντιδράσεις του κοινού της Θεσσαλονίκης ήταν πολύ θερμές και μάλιστα απάντησε σε πολύ ενδιαφέρουσες ερωτήσεις μετά την προβολή της ταινίας. Το παρών στη συνέντευξη Τύπου έδωσε και ο συνδημιουργός του ντοκιμαντέρ Εσάν Γκορέισι, ο οποίος επεσήμανε ότι δεν είχε ξαναζήσει από τόσο κοντά κάποιον καρκινοπαθή. «Ήταν μια διαδικασία μάθησης και αυτό φαίνεται στην ταινία. Με την πάροδο του χρόνου, πλέον δεν αντιμετώπιζα τη Ρεμπέκα ως μια κοπέλα που πάσχει από καρκίνο», υπογράμμισε σχετικά ο κ. Γκορέισι. Μιλώντας επίσης για την ηρωίδα του ντοκιμαντέρ, ο σκηνοθέτης τόνισε: «Η Ρεμπέκα δεν ήταν απλώς το υποκείμενο της ταινίας, αλλά σχεδόν συνέγραψε το σενάριο. Τα όρια ανάμεσα σε αυτά τα δύο δεν ήταν σαφή εξ αρχής, γιατί η ίδια βίωνε όσα παρουσιάζονταν στην ταινία. Όμως εκείνη ήθελε να φανούν αυτά τα πράγματα, εκείνη μου έδωσε το υλικό. Για την ίδια τη Ρεμπέκα δεν ήταν κάτι σοκαριστικό, αλλά η καθημερινότητά της, ωστόσο εμείς έπρεπε να την αποτυπώσουμε με τρόπο έτσι ώστε και ο θεατής να μη τη βρει σοκαριστική». Από την πλευρά του, ο κ. Γκορέισι παρατήρησε ότι «ο περίγυρος της Ρεμπέκα πολλές φορές σχολίαζε τον τρόπο με τον οποίο πάλευε την αρρώστια της. Η ίδια πάντως έλεγε ‘’δεν θέλω να είμαι πηγή έμπνευσης για κανέναν’’». Σε ερώτηση του κοινού για το εάν η ηρωίδα του ντοκιμαντέρ επιθυμούσε να στείλει κάποιο μήνυμα, ο σκηνοθέτης τόνισε ότι «η Ρεμπέκα δεν ήθελε να γίνει ίνδαλμα για τους καρκινοπαθείς, αλλά σίγουρα ήθελε να πει την ιστορία της. Το θέμα της ταινίας είναι προσωπικό και φιλοσοφικό ταυτόχρονα. Η μητέρα της Ρεμπέκα, που είχε μεγάλη συνεισφορά στην ταινία, βρίσκεται στη Θεσσαλονίκη για το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ, προκειμένου να αφηγηθεί την ιστορία της κόρης της και να βοηθήσει ανθρώπους που πάσχουν από καρκίνο. Είναι λεπτές οι ισορροπίες σε τέτοια ζητήματα».

Σε διαφορετικό κλίμα, το ντοκιμαντέρ Με λένε Κούμπα της Όσε Σβένχαϊμ Ντρίβενες παρουσιάζει τη ζωή ενός 12χρονου παιδιού από την Πολωνία, οι γονείς του οποίου μετανάστευσαν για να βρουν δουλειά στο εξωτερικό και το ίδιο αναλαμβάνει πρόσθετες ευθύνες απέναντι στο μικρότερο αδελφό του. «Η ιστορία του Κούμπα είναι η ιστορία χιλιάδων παιδιών της Ανατολικής Ευρώπης σήμερα. Πρόκειται για παιδιά που δεν ζουν με τους γονείς τους, αλλά τα φροντίζουν γείτονες, συγγενείς και διάφοροι άλλοι άνθρωποι του περιβάλλοντός τους», εξήγησε η σκηνοθέτιδα. Όπως είπε η ίδια, έκανε αρκετές συναντήσεις με το σχολείο του Κούμπα εξαιτίας των θεμάτων συμπεριφοράς που είχε το παιδί, αλλά βρέθηκε αντιμέτωπη με ένα γενικότερο σοβαρό ζήτημα: «Το σχολείο του Κούμπα δεν αναγνώριζε ότι υπήρχε όντως κάποιο συνολικό πρόβλημα, αλλά έβλεπαν ότι το πρόβλημα είναι του Κούμπα, ότι δηλαδή ήταν προβληματικό παιδί. Δεν μπορούσαν να καταλάβουν ότι επρόκειτο για κοινωνικό πρόβλημα. Όλο το χωριό γνώριζε την κατάσταση του μικρού και το ότι η μητέρα του αγωνιζόταν να ορίσει νόμιμο κηδεμόνα για εκείνον και τον αδελφό του». Σήμερα τα δύο αγόρια ζουν στη Βιέννη με τη μητέρα τους. «Ο Κούμπα τα πάει εξαιρετικά καλά με τη μητέρα του και έχει πολύ καλές επιδόσεις στο σχολείο» ανέφερε σχετικά η σκηνοθέτιδα, η οποία εξακολουθεί να έχει επαφές με την οικογένεια του Κούμπα.

Σε ένα διαφορετικό κοινωνικό ζήτημα, με ιδιαίτερα σκληρές επιπτώσεις, εστιάζει το ντοκιμαντέρ Πορτρέτα μιας αναζήτησης της Αλίσια Καλδερόν Τόρες, το οποίο παρουσιάζει την ιστορία τριών γυναικών που αναζητούν τα αγνοούμενα παιδιά τους στο σύγχρονο Μεξικό, εν μέσω ενός ακήρυχτου πολέμου, αυτόν των ναρκωτικών, που αναγκάζει χιλιάδες μητέρες να βρίσκονται σε αυτή τη θέση. «Υπάρχουν 26.000 αγνοούμενοι στη χώρα. Είναι μια σοκαριστική πραγματικότητα», σημείωσε η σκηνοθέτιδα. Αναφερόμενη στις τρεις πρωταγωνίστριες της ταινίας, η ίδια υπογράμμισε: «Οι τρεις μητέρες που επέλεξα για το ντοκιμαντέρ αντιπροσωπεύουν τρεις διαφορετικούς τύπους ανθρώπων: η μία ζει σε ένα χωριό, η άλλη σε μια μεγάλη πόλη, ενώ η τρίτη διέθετε τα υλικά μέσα για να αναζητήσει το παιδί της». Μιλώντας για το διαφορετικό τρόπο με τον οποίο αγγίζουν το συγκεκριμένο θέμα η δημοσιογραφία και το ντοκιμαντέρ, η Αλίσια Καλδερόν Τόρες ανέφερε χαρακτηριστικά ότι οι δημοσιογράφοι εργάζονται υπό δύσκολες συνθήκες και ότι υπάρχει πολύς φόβος επειδή πρόκειται για ένα δύσκολο θέμα, πράγμα που επηρεάζει την ελευθερία στον τρόπο προσέγγισης. Η ίδια εξήγησε: «Είχα κουραστεί με τον τρόπο με τον οποίο η δημοσιογραφία καταπιάνεται με αυτά τα ζητήματα. Στο ντοκιμαντέρ όμως, είχα την ελευθερία να τα προσεγγίσω με πιο υποκειμενικό τρόπο, δηλαδή μέσα από αυτές τις μητέρες. Τελικά συνειδητοποίησα ότι αυτό ήθελα να κάνω και εγκατέλειψα τη δημοσιογραφική προσέγγιση». Η δημιουργός διατηρεί επαφή με τις τρεις ηρωίδες της ταινίας της. «Η πρώτη ζει σε ένα μικρό χωριό και βιώνει ένα ασφυκτικό καθεστώς, λόγω του κοινωνικού στίγματος που ακολουθεί τις μητέρες των εξαφανισμένων», υπογράμμισε η σκηνοθέτιδα. Η ίδια πρόσθεσε μάλιστα ότι πάρα πολλοί άνθρωποι αναγκάζονται να αλλάζουν τόπο κατοικίας λόγω των πιέσεων που προκαλεί ο πόλεμος των ναρκωτικών. Αναφερόμενη στη δεύτερη μητέρα που βλέπουμε στην ταινία, η σκηνοθέτιδα είπε ότι τώρα είναι ενεργό μέλος μιας ΜΚΟ που προστατεύει τις οικογένειες των εξαφανισμένων παιδιών, ενώ η τρίτη εργάζεται για την κυβέρνηση, συμβάλλοντας στις έρευνες για την ανεύρεση των εξαφανισμένων.